III. TOPLUMSAL ETKİLEŞİM VE TİPLERİ
Toplumsal etkileşim, birey ya da grupların
birbirlerini etkilemek yoluyla gerçekleştirdikleri
toplumsal davranışlardır. Toplum, grupların,
biçimlenmesinde, statü ve rollerin belirlenmesinde
toplumsal etkileşim önemli bir faktördür.
Başlıca toplumsal etkileşim tipleri; mübadele (sosyal
alışveriş, değişim), iş birliği, rekabet, çatışma, uyum,
uyarlama, benzeştirme ve baskıdır.
1. Mübadele: Bu etkileşim çift yönlüdür ve
gönüllülük esasına dayanır. Bir beklenti veya karşılık
alma amacıyla davranışta bulunma şeklinde
gerçekleşen etkileşimdir. Mesela; bireylerin yardım
ettikleri kişiden bir teşekkür beklemeleri, İşçilerin ve
memurların haklarının korunması beklentisiyle
sendikalara üye olması, bireylerin hoşça vakit
geçirmek için arkadaşlıklar kurması.
2. İş birliği: Birden fazla grubun ortak bir hedefin
izlenmesinde birlikte hareket etmeleridir. Bu
etkileşim genelde taraflardan birinin tek başına
ulaşamayacağı bir hedef, sorun karşısında ortaya
çıkar. Mesela; deprem sonrasında göçük altında
kalan insanları kurtarmak için insanların birlikte
hareket etmesi.
3. Rekabet: Birden fazla kişinin veya grubun aynı
hedefi elde etmek için mücadele girmesidir.
Rekabette hedefe yoğunlaşma vardır. Mesela; uçak
firmalarının bilet fiyatlarını neredeyse otobüs bilet
fiyatları ile aynı seviyeye düşürerek yolucu sayılarını
artırmaya çalışmaları.
4. Uyum: Birey veya grupların temel davranış
kalıplarını değiştirmeden çatışmaları önleyecek iş
birliğini devam ettirecek davranışlar sergilemesidir.
Mesela; bireyin bazen yapılan bir hatayı görmezden
gelmesi, başkalarının alınganlık göstermesine neden
olacak davranışlardan, sözlerden kaçınması.
5. Uyarlama: Grup beklentilerine uygun
davranmadır. Davranışlar başka kişi ya da gruplara
göre düzenlenir. Uyumdan farklı olarak tek yönlü bir
etkileşimdir. Mesela; öğrenciler sınıf içinde rastgele
davranmazlar; davranışlarını sınıfa göre (diğer
arkadaşlarına) göre ayarlarlar.
6. Benzeştirme: Birden fazla kişinin veya grubun bir
diğerinin davranış kalıplarını kabul edip
uygulamasıdır. Arkadaşlıklar, kültürel etkileşim ve
bir gruba katılma bu etkileşime neden olur. Mesela;
selamlaşma, konuşma tarzı, yemek yeme biçimi gibi
sosyalleşme yoluyla benimsediğimiz davranış
şekilleri buna örnektir

7. Çatışma: Birden fazla kişinin veya grubun bir
diğerini ortadan kaldırmaya veya etkisizleştirmeye
çabalamasıdır. Rekabette taraflar hedefe yönelirken
çatışmada ise birbirlerine yönelirler.
8. Baskı: Bireylerin veya grupların istenilen şekilde
davranmasını sağlamak için zorluk çıkarılması, tehdit
edilmesi veya bazı şeylerden yoksun bırakılmasıdır.
Tek yönlü gerçekleşen bir etkileşimdir. Mesela; Batı
Trakya’da Türk olanlara yapılan olumsuz
uygulamalar.